Llojet e martesës në Islam

Çështjes së martesës feja i jep rëndësi më shumë se sa mund të merret me mend. Paralel me këtë, edhe juristët is­lamë e kanë trajtuar kurorën si një çështje të rëndësishme, kanë shkruar vë­llime të tëra rreth saj duke qëndruar mbi të posaçërisht. Juristët e kanë ndarë kurorën në kategoritë de­tyrim (farz), domos­dosh­mëri (vaxhib), traditë (sunnet), nda­lim, shkelje (haram) dhe pa­pëlqyeshmëri (mekruh) si dhe e kanë kushtëzuar pak edhe me gjendjen specifike të per­so­nave. Kjo do të thotë kështu: Askush nuk mund të martohet si t’i vijë për mbarë; personi i ardhur në një nivel të caktuar, është i detyruar të martohet; madje, ndërsa martesa e disa­ve është domosdoshmëri (vaxhib), martesa e disa të tjerëve, për shkak të gjendjes së tyre të posaçme, është e pa­pëlqy­e­shme, e shëmtuar (mekruh).

Nga juristët islamë, hanefitët dhe malikitët konsiderohen të afërt me njëri-tjetrin lidhur me këtë çështje; dallimet mes tyre kanë të bëjnë me hollësitë. Po qe se do ta parashtronim çësh­tjen e martesës sipas përcaktimeve të këtyre juristëve të më­dhenj islamë, do të na dilte parasysh, në vijat kryesore, një kla­sifikim i tillë si më poshtë:

Martesa e detyrueshme (farz)

Personi që ka rrezik të bjerë në situata të ndaluara fetarisht (haram), e ka të de­tyruar (farz) të martohet nëse ka mundësi ta paguajë gara­ncinë e kurorës (mehr) dhe të sigurojë mjetet për mbajtjen e familjes. Sipas di­save, duhet të martohet edhe nëse nuk agjëron dot (me qëllim për të mposhtur dëshirat seksuale).

Me fjalë të tjera, martesa për të mos rënë në faj (haram) ësh­të parim dhe martesa duhet të jetë zgjidhja e vetme për dikë që përballet me rrezikun.

Martesa e domosdoshme (vaxhib)

Martesa e personit që ka mundësi ta paguajë garancinë e ku­ro­rës dhe ta mbajë familjen, ndërkohë që nuk ndodhet para ndo­një rreziku imediat për të rënë në faj me përjashtim të një dyshimi, është e domosdoshme

Martesa traditë (sunnet)

Eshtë traditë (sunnet), domethënë normale dhe e mundsh­me martesa e personit që nuk ka asnjë rrezik apo shqetësim dhe që ka dëshirë dhe është i interesuar të martohet.

Martesa e palejueshme, e ndaluar, e dënueshme (ha­­ram)

Eshtë e palejueshme, e ndaluar dhe e dënueshme mar­te­sa për personin që do ta shtynte në veprime të fajshme, që do ta detyronte të përdorte rrugë të ndaluara e të dënue­shme për ta mbajtur familjen. Një martesë e tillë është, më e pakta, e pa­pëlqyeshme dhe e shëmtuar (mekruh). Ka juristë që e quajnë të ndaluar ose të papëlqyeshme edhe martesën e një mashkulli me çekuilibër mendor-shpirtëror të tillë që do ta kaqtrajtonte të shoqen.

Martesa e papëlqyeshme (mekruh)

Sipas disave, është e papëlqyeshme edhe martesa e dikujt për të cilin rreziqet për të rënë në faj, për të përdorur dhunën nuk janë kategorike por vetëm paraqiten si mundësi.

Martesa e zakonshme (mubah)

Martesa e një personi të matur e serioz i cili fiton me të drejtë (hallall), për të cilin nuk ekziston mundësia të bjerë në haram, i cili ka mundësi ta japë garancinë e kurorës dhe të mbajë famil­je, është e pëlqyeshme (memduh) ose e zakon­shme, asnjanëse (mubah).

Imam Shafiiu (r.a.) thotë se martesa është, në vetvete, një akt i zakonshëm, domethënë një akt neutral (mubah). Ndërkaq, është e domosdoshme (vaxhib) të shmanget nga fajësia (ha­ram). Në të vërtetë, këtu, edhe shkolla shafiite parashtron një pikëpamje të afërt me konsideratat hanefite. Imami Ahmed b. Hanbel mbron pikëpamjen se, përballë rrezikut për të rënë në haram, martesa është e detyrueshme për çdo njeri, pavarësisht nëse ai mundet apo jo ta sigurojë jetesën e familjes e ta japë ga­rancinë e kurorës. Në fakt, kur këto pikëpamje shqyrtohen me hollësi, kuptohet se nuk janë shumë larg njëra-tjetrës.