Si të ndërtojmë zakone të mira

Në një hadith, Profeti ynë s.a.s tha:

وَالْمُجَاهِدُ مَنْ جَاهَدَ نَفْسَهُ فِي طَاعَةِ اللَّهِ

“…Muxhahidi (ai që bën përpjekje për Allahun) është ai që lufton me veten e tij në lidhje me bindjen ndaj Allahut…”

(Suneni Et-Tirmizi)

Një formë e bindjes është të përpiqesh vazhdimisht për t’u përmirësuar dhe për të arritur bekimet e Allahut s.w.t. Në suren El Bekare  Allahu s.w.t. përmend:

وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ

“Dhe mos e hidhni (ju) me duart tuaja në shkatërrim (duke u përmbajtur). Dhe bëni mirë; Vërtet, Allahu i do bamirësit.”

(Sure El-Bekare, 2:195)

Prandaj, si muslimanë, është e rëndësishme që ne të ndërtojmë zakone të mira dhe t’i heqim ato të këqijat. Këtu janë disa këshilla për të filluar:

1. Jini praktik

Shpesh, ne do të vendosim qëllime të mëdha në fillim me shumë vendosmëri për të ndryshuar. Megjithatë, gjatë rrugës, shpërqendrimet dhe sfidat mund të na nxjerrin nga rruga dhe këto pengesa mund të na godasin rëndë. Nuk ka asgjë të keqe të vendosni qëllime të mëdha, por është më mirë të ndërmerrni hapa praktik dhe të ekuilibruar. Islami ka të bëjë me ekuilibrin dhe ndërtimi i zakoneve të mira nuk është përjashtim. Në një hadith, Profeti s.a.s. tha:

صُمْ وَأَفْطِرْ، وَقُمْ وَنَمْ، فَإِنَّ لِجَسَدِكَ عَلَيْكَ حَقًّا

“…Bëje agjërimin (vullnetar) ndonjëherë dhe gjithashtu lëre atë (agjërimin) herët e tjera; ngrihu për namaz natën dhe fle edhe natën. Trupi juaj ka të drejtë mbi ju…” (Sahih El-Buhari) 

Për shembull, për të filluar të hani më shëndetshëm, në vend që të eliminoni të gjitha ushqimet e padëshiruara dhe të përpunuara për çdo vakt, filloni duke ngrënë një vakt të shëndetshëm ose duke shkurtuar një pjesë të ushqimit të padëshiruar. Ose ndoshta nëse nuk e keni akoma zakon dhënien e sadakasë, mund të filloni duke dhuruar një monedhë në javë. Kur ky veprim bëhet i zakonshëm në rutinën tonë të përditshme, atëherë mund të shtojmë më shumë ndryshime. Kjo do t’i lehtësojë gjërat! 

2.Jini të ndërgjegjshëm

Për të ndryshuar, ne duhet të identifikojmë shkaktarët dhe shkaqet rrënjësore të një veprimi ose sjelljeje të caktuar. Kjo sepse veprimet e zakonshme bëhen pa shumë përpjekje dhe ne i bëjmë jashtë rutinës. Të qenit i ndërgjegjshëm, ka të bëjë me të qenit i pranishëm ose vigjilent në përmbushjen e veprimeve tona, duke e ditur se ne jemi vazhdimisht nën vëzhgimin dhe kujdesin e Allahut. Ibn Kajimi e përkufizoi atë si:

دَوَامُ مُلَاحَظَةِ الْمَقْصُودِ أَيْ دَوَامُ حُضُورِ الْقَلْبِ مَعَهُ

Vetëdija e vazhdueshme për qëllimin, kuptimin, praninë e vazhdueshme të zemrës me Të (Allahun).

Një mënyrë për ta bërë këtë është duke kapur veten përpara se të angazhoheni në zakonin. Për shembull, kur synojmë të ndryshojmë një tipar të keq të karakterit, siç është zemërimi, ne mund të përpiqemi për të qetësuar veten përpara se të fillojmë të shkojmë në një gjendje zemërimi. Pejgamberi s.a.s. tha:

إِذَا غَضِبَ أَحَدُكُمْ وَهُوَ قَائِمٌ فَلْيَجْلِسْ فَإِنْ ذَهَبَ عَنْهُ الْغَضَبُ وَإِلَّا فَلْيَضْطَجِعْ

“Nëse ndonjëri prej jush është i zemëruar ndërsa është në këmbë, le të ulet që zemërimi i tij të largohet prej tij; përndryshe, le të shtrihet.” (Sunen Ebi Daud)

Bëni një hap prapa për të pyetur pse. Mundohuni të kuptoni arsyen e atij zemërimi. A ka ndonjë nevojë që nuk plotësohet apo shpërfillet? Është njerëzore të kesh emocione, madje edhe ato negative, por mënyra se si reagojmë ndaj këtij emocioni është ajo që ka rëndësi.

3.Jini strategjik

Tani që keni identifikuar shkakun rrënjësor të këtyre zakoneve të këqija. Bëni një plan dhe më pas bëni një kopje rezervë. Ndryshimi ka nevojë për shumë motivim dhe vullnet dhe për të qenë në gjendje ta bëjmë këtë, duhet të jemi të qëllimshëm për këtë. Pejgamberi s.a.s. tha:

إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ

“Çdo veprim varet nga qëllimi që qëndron pas tij.”

Ndërsa largojmë ngadalë një zakon të keq, ai do të lërë një boshllëk. Prandaj, pa një plan për të zëvendësuar atë boshllëk, ne mund të kthehemi lehtësisht në zakonet tona të vjetra të këqija. Të qenit strategjik mund të jetë në shumë forma, për shembull, të shkruani qëllimet tuaja, të planifikoni shpërblime për çdo përparim që keni arritur dhe të shkruani progresin tuaj në ditar. Dicka tjetër që mund të ndihmojë është dhe të rrethoheni me njerëz me të njëjtin mendim, të kërkoni këshilla prej tyre dhe të ndani betejat tuaja dhe të motivoni njëri-tjetrin

4.Jini të qëndrueshëm

Ashtu si përmendet se zakonet e këqija ndërtohen me kalimin e kohës, po ashtu edhe ato të mira ndjekin të njëjtin rend. Çfarëdo që keni vendosur të bëni, do të duhet kohë për t’u ngulitur në jetën tuaj të përditshme si një rutinë. Gjëja kryesore është të vazhdoni ta bëni atë ditë pas dite. Pejgamberi s.a.s u pyet për veprat që janë më të dashura tek Allahu s.w.t. Pejgamberi s.a.s. tha:

أَحَبُّ الأَعمَالِ إِلَى اللهِ أَدْومُها وَإِنْ قَلَّ

“Veprat më të pëlqyeshme për Allahun janë ato që bëhen vazhdimisht, edhe nëse janë të pakta.” (Sahih El-Buhari)

Prandaj, zgjidhni një vepër ose veprim të vogël dhe të mirë, si p.sh. falja e namazit në kohë vazhdimisht. Në fillim mund të jetë e vështirë, por kur ky veprim të përsëritet, atëherë do të bëhet një zakon i mirë.

5.Jini të durueshëm

Pasi kemi bërë shumë përpjekje, ndonjëherë mund të përjetojmë një ditë ku thjesht nuk na pëlqen. Është në rregull të kemi ulje dhe ngritje. Rrëshqitjet e herëpashershme nuk na bëjnë të dështuar. Ne jemi thjesht njerëz. Ajo që ka rëndësi është që ne e pranojmë se cdo ditë është një mundësi për tu përmirësuar. Shmangni një afat kohor të ngurtë.  Kjo mund të çojë në ankth të panevojshëm dhe do t’ju bëjë të ndiheni më shumë si një dështim kur nuk e arrini qëllimin dhe tendenca për të hequr dorë nga qëllimimund të jetë shumë dërrmuese.Mos harroni, ndryshimi nuk është një destinacion, është një udhëtim.

Allahu s.w.t. thotë:

إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ

“Vërtet, Allahu është me durimtarët.” (Sure El-Bekare, 2:153)

Ndryshimi kërkon shumë durim dhe përfshin beteja dhe sfida. Por, pse jemi shumë të ashpër me veten kur Allahu thotë se Ai është me ata që janë të durueshëm? Si përmbledhje, ndryshimi është një fjalë shumë e lehtë për t’u kuptuar, vështirë për t’u praktikuar por jo e pamundur. Cdo gjë është e mundur me qëllime të drejta, përpjekje të vazhdueshme dhe lutje të vazhdueshme ndaj Allahut të madhëruar.