Ç’do të thotë “Kalu bela”?

Këto fjalë i përkasin një dialogu, një marrëveshjeje mes Krijuesit dhe krijesave të Tij, përkatësisht njerëzve. Në këtë dialog pyetet: “A s’jam unë Zoti juaj?” Dhe merret përgjigjja: “Po, Zoti ynë je!”[1]

Kjo çështje ka dy aspekte: Së pari, kujt i është bërë kjo pyetje dhe, së dyti., kur është bërë.

Nisur nga aspekti i parë, mund të parashtrohen disa mendime.

1. Fakti që njeriu, ndërsa s’ishte asgjë, mori urdhrin “Bëhu!” dhe iu përgjigj me “Po!” këtij urdhri, konsiderohet një dialog dhe marrëveshje me vlerë gjenetike, krijimi.
2. Fakti që Zoti i botërave, i cili e edukon çdo gjë duke e shtyrë drejt një përsosjeje, ndërsa njeriu ende ndodhej në trajtë grimcash në botën e atomeve, madje edhe përtej saj, iu drejtohet atyre grimcave duke ua mundësuar të ndiejnë kënaqësinë për t’u bërë njeri dhe u kërkon një fjalë e një betim, konsiderohet akti sipas të cilit çdo grimcë, duke marrë mbi supe një barrë shumë më të rëndë se mundësitë e veta, i përgjigjet pozitivisht propozimit për krijim të Zotit të vet.

Dialogu ose marrëveshja me propozim dhe pranim, e supozuar të jetë bërë në dy trajtat e parashtruara më lart, duket se nuk është bërë me anë të fjalëve dhe shprehjeve. Nisur nga kjo, një pjesë interpretuesish të Kuranit e kanë parë këtë marrëveshje si një marrëveshje metaforiko-analogjike. Me fjalë të tjera, sikur ashtu është thënë, sikur ashtu është dhënë përgjigje dhe sikur marrëveshja bart një vlerë juridike; nuk është një akt i bërë me fjalë ose me shkrim.

Në të vërtetë, arritja në një konkluzion të tillë pa marrë parasysh indeksin “pyetje-përgjigje” të Zotit, i cili zotëron mundësitë e një mijë e një lloj pyetjesh dhe e një mijë e një lloj përgjigjesh, është një punë e nxituar. Kur të jetë vendi, edhe diskutojmë edhe për këtë çështje.

3. Një kërkesë vendimi dhe një marrëveshje dëshmimi e tillë është identitet i faktit që njeriu ta ndiejë vetveten dhe ta kuptojë se s’është gjë tjetër veç vetes së vet, se përfaqëson një intuitë vetveteje, të vërtetën “Kush njeh vetveten, njeh Zotin”[2], që është e barazvlershme me vështrimin e vetvetes përpara një pasqyre të cilësisë, të bëhesh dëshmitar i hojëzimit, kësaj rruge, i të vërtetave shumëngjyrëshe që reflektohen në vetëdijen tënde e ta shpallësh këtë dëshmi. Ç’e do se kjo kërkesë dhe ky pranim, kjo marrëdhënie bese, në këtë rast, fjale të dhënë e ky urdhërim e përgjigje nuk janë aq të qarta sa të mund të ndihen menjëherë. Ndoshta janë nga gjërat që ndihen pas shumë paralajmërimesh e tërheqjesh vëmendjeje; edhe rëndësia dhe vlera e veprimtarisë orientuese pikërisht nga ky moment zë fill.

Vetja, vetvetja e njeriut ose ego-ja që i është dhënë si amanet njeriut, i është dhënë me qëllim që ta njohë dhe pohojë ekzistencën e lartë, sublime të Krijuesit. Fundja, qëllimi i ekzistencës së njeriut është identitet i kësaj njohjeje dhe pohimi. Për rrjedhojë, njeriu, ashtu siç me ekzistencën e vet tregon për ekzistencën e Tij dhe me atributet e vet për atributet e Tij, ashtu edhe me mangësitë e veta tregon për përsosmërinë e Tij, me nevojtarinë e vet, për faktin se Ai është absolutisht i pasur e s’ka nevojë për asgjë, me dobësinë dhe cinizmin e vet, për pushtetin dhe bujarinë e Tij pa kufij. Kjo është bujaria e parë dhe dhurata e parë. Kurse aftësia njohëse dhe konceptuese që përbëjnë domosdoshmëri të bujarisë dhe dhuratës së parë, janë pohimi dhe shpallja e Krijuesit të Lartë, ekzistenca e të Cilit – në saje të aftësisë njohëse e konceptuese që iu falën njeriut – ndihet në ekzistencën e çdo qenieje, nuri, bukuria e të Cilit ndihet

në çdo dritë. Ky është dialogu ose marrëveshja njohëse mes Krijuesit dhe krijesës njeri.

Kjo marrëveshje, në përfundim të kuptimit – nga ana e krijesës – të brendisë së librit të mrekullueshëm të shkruar prej Fuqisë dhe Vullnetit Hyjnor dhe konceptimit të të fshehtave të rreshtave ku përshkruhen ngjarjet, dukuritë dhe ndodhitë, është pothuajse si një kërkesë dhe pranim.

4. Kjo marrëveshje dhe pyetja-përgjigjja brenda saj nuk duhet të mendohen materialisht dhe nuk duhet të vlerësohen me instrumente të kufizuara materialisht. Allahu (xh.xh.) u jep urdhra të gjitha krijesave sipas veçorive të tyre të posaçme dhe po kështu ndien zërat dhe thirrjet që ngrihen prej krijesave, i kupton ato dhe i pranon si të jetë vendi e më pas ua realizon nën dritën që karakterizon Urtësinë e Tij. Po qe se do ta shprehnim këtë me terminologjinë e të folurit material, do të thoshim se Zoti (xh.xh.) që kupton çdo thënie të qenieve, të cilat ashtu si dhe njeriu, e shprehin mendimin e tyre me anë të gjuhëve dhe dialekteve të ndryshme, në të njëjtën kohë u jep urdhra atyre dhe ua tregon të vërtetat po ashtu, me gjuhë dhe dialekte të veçanta sipas popullatës përkatëse. Në të njëjtën mënyrë Ai e trajton njeriun dhe gjithësinë, merr fjalë prej krijesave, bisedon dhe lidh marrëveshje me to. Kësaj i thuhet “të folurit me fjalë”. Veç kësaj, Zoti ka edhe mënyra të tjera të foluri, nga frymëzimi drejtuar kafshëve gjer te trajta e komunikimit hyjnor për të cilën janë të denjë engjëjt, mënyra, këto, që janë variacione më vete të të folurit në vetvete, pa fjalë ose të të folurit jomaterial.

Kjo mënyrë e të folurit (jomaterial) e Zotit, megjithëse përshkohet në një mjedis e në një kuadër tepër të gjerë, nga frymëzimet që vijnë në zemrën e njeriut e deri te bota engjëllore, për shkak se çdo kuadër e mjedis e ka krejt të veçantë mënyrën e komunikimit, domethënë “marrë-dhënies”, është e pamundur që një mjedis apo kuadër të dëgjojë apo përcaktojë (brendapërkapë) mesazhet që shkojnë nëpër mjediset e tjera, zërat dhe shprehjet e lartësuara prej andej.

Ç’është e vërteta, pretendimi ynë se mund të dëgjojmë çdo gjë, është një mendimth shumë i gabuar. Sot, më në fund, e kemi të qartë se nga gjërat që mund të dëgjohen, ne dëgjojmë vetëm disa të miliontat, dhe nga gjërat që mund të shihen, po aq. Kjo do të thotë se bota që shohim e dëgjojmë ne, në raport me botët që s’i shohim e s’i dëgjojmë dot, është veçse një hiç.

Nisur nga kjo, është krejt e pamundur që me kriteret dhe etalonet tona të vockla, të rroken dhe përcaktohen e folura e Zotit, me molekulat, urdhrat për sistemet, analizat dhe sintezat që kryhen në dimensione shumë të larta.

Allahu (xh.xh.) do të bëjë marrëveshje me molekulat, do të bëjë marrëveshje me qelizat, do të bëjë marrëveshje në botën e atomeve, në çdo stad, në barkun e nënës, në periudhën e fëmijërisë, por të gjitha këto, mirëpo ne nuk do të mundim dot kurrë t’i rrokim dhe përcaktojmë hapur ato brenda kritereve tona,. Sidomos nëse ky dialog dhe kjo marrëveshje bëhen me shpirtin e njeriut dhe me ndërgjegjen, duke e konsideruar atë si një mekanizmë të shpirtit…

Shpirti i njeriut është një qenie e pavarur dhe kjo specifikë tashmë është ndriçuar aq sa të mos lërë vend për debat. Parapsikologjia me degët e saj që e ka rrethuar gjithë botën shkencore, e ka shndërruar sot në të tillë temë kureshtjendjellëse, shpirtin me ekzistencën, funksionet, dëshirat dhe shpresat, saqë s’ka mbetur sallon mondan e katedër shkencore pa thënë fjalën e vet për të. Meqë në herë të tjera kemi qëndruar mbi shpirtin si temë krejt më vete e të pavarur, tani do të prekim vetëm aspektin që ka të bëjë me çështjen tonë.

Meqë shpirti, para se të hyjë në trupin e njeriut, zotëron, në njëfarë kuptimi, cilësi mbikohore do ta kemi krejt të pamundur për ta konceptuar pyetje-përgjigjen e bërë si një marrëveshje në ato kushte, brenda kritereve tona të të kuptuarit e të të riprodhuarit. Po, shpirti flet ngjashëm me të folurit e të dëgjuarit në ëndrra, merr e jep lajme pa pasur nevojë për valëtt e tingujve, ashtu siç ndodh në telepati. Kjo e folur e veçantë do të regjistrohet në shirita të posaçëm, do të ruhet në kaseta të posaçme dhe, kur të vijë vendi dhe koha e përshtatshme, do të dalë në shesh duke iu drejtuar në mënyrën e posaçme për të; do të flasë duke përdorur gjuhën e vet dhe prapë, me anë të thirrjeve të posaçme për personin e vet, do të dalë që do të dalë në shesh.

Pra, shpirtrat u thirrën në “tavolinën e bisedimeve” për të bërë një marrëveshje me Zotin e tyre. Meqë mjedisi i atyshëm s’ishte material, e panë çdo gjë krejt hapur dhe thanë “Po!” dhe sakaq e nënshkruan marrëveshjen[3]. Vetëm se një pjesë e tyre që ndodhen me shumicë në ditët tona, për shkak se nuk e njohën fare kapitullin mbi ndërgjegjen në librit e shpirtit, nuk rastisën në një marrëveshje dhe në një nënshkrim të tillë. Dhe as që patën mundësi të rastisnin, sepse as i kishin hedhur ndonjëherë sytë drejt asaj bote, as kishin bërë ndonjë kërkim rreth saj. Në të vërtetë, ja ky ka qenë libri i pafjalë që kanë dashur të lexojnë: Kanti duke i hedhur pas shpine të gjitha librat e shkruara mbi përshkrimin dhe përkufizimin e Zotit dhe Bergsoni duke i kthyer shpinën krejt universit material. Shpirti duhet të dëgjohet, duhet t’u vihet veshi frymëzimeve të shpirtit, duhet të ngrihet laboratori për të kuptuar gjuhën e ndërgjegjes në treguesin e reflektuar në vetëdijë. Me pak fjalë, duhen bërë përpjekje për të parë fytyrën e së vërtetës.

Ky libër është një dhe i vetëm, dëshmitari më i pagabueshëm i të vërtetës së lartë dhe “pala” ose subjekti që ka hedhur nënshkrimin në marrëveshje, mirëpo nuk është fort e lehtë t’ua tregosh këtë gjë atyre që janë të privuar prej dëshirës dhe zellit për ta mësuar këtë gjuhë!

Nëse do të arrihej që mendjet të mund të pastroheshin prej kufizimeve, njeriu do ta dëgjonte dhe shihte ndërgjegjen e vet duke i thënë “po” kësaj marrëveshjeje fillestare. Në të vërtetë, ky është edhe synimi i meditimeve dhe kërkimeve objektive e subjektive: të shpëtohet mendja prej ideve fikse, t’i përftohet liri mendimit, ndërsa me anë të objektivit të mendimit të lirë, të bëhen përpjekje për t’u lexuar këto shkrime të imta që ndodhen vetëm në ndërgjegje. Sa e sa njerëz ka, që e kanë mësuar veten të shohin kësaj rruge, brenda thellësive të zemrës, të cilët e kanë krejt të pamundur t’i gjejnë në ndonjë libër ato çka kanë gjetur e përftuar me anë të vëzhgimit të brendshëm dhe me anë të ndjenjave të brendshme. Edhe simbolet dhe shenjat e librave hyjnorë vetëm nën këtë objektiv shfaqen me tërë spektrin e ngjyrave të posaçme vetëm që nevojitet. Kurse ata që nuk arrijnë ta shohin dot këtë horizont e që s’munden ta kapërcejnë vetveten, kurrë s’do të mund të kuptojnë ndonjë gjë prej saj.

Tashmë le të vijmë te aspekti i dytë i çështjes. Kur u bë, vallë, kjo marrëveshje? Le të parashtroj menjëherë se, në lidhje me këtë, është mjaft e vështirë të tregohet ndonjë gjë në trajtën e ajetit kuranor apo hadithit. Por është e mundur të bëhet fjalë për disa shprehje të disa interpretuesve të Kuranit.

Kjo kërkesë dhe pranim ka ndodhur gjatë udhëtimit të spermës për në mitër. Ka ndodhur kur fetusi ka marrë trajtë njerëzore. Ose ka ndodhur kur fëmija është maturuar dhe është bërë i vetëdijshëm për qenien e vet…

Të gjitha këto lloj konsideratash kanë metodën dhe rrugën e vet të apologjisë. Por ç’e do që është fort e vështirë të tregosh ndonjë shkak serioz për të parapëlqyer njërën prej tyre ndaj të tjerave ose për ta pranuar si prioritare ndonjë tjetër specifikë.

Kjo marrëveshje mund të jetë bërë në botën e shpirtrave, por edhe në një botë tjetër, ku shpirti të ketë kaluar në marrëdhënie me atomet e veta. Mund të ketë ndodhur në cilëndo prej periudhave të zhvillimit embriologjik apo në ndonjë prej etapave të zhvillimit të fëmijës deri në periudhën e maturisë së plotë…

Allahu (xh.xh.) që u flet njëkohësisht të djeshmes dhe të sotmes e që i dëgjon të djeshmen e të sotmen bashkërisht, mund ta ketë bërë këtë marrëveshje në secilën ose në të gjitha këto periudha bashkë. Ne jemi duke e dëgjuar këtë zë që vjen nga thellësitë e ndërgjegjes dhe e ndiejmë zemrën të aftë për të dëshmuar për një bisedë dhe marrëveshje të tillë.

Por ç’e do se, ashtu siç stomaku e tregon urinë me gjuhën e vet të posaçme, ashtu siç trupi flet me gjuhën e tij të posaçme për vuajtjet dhe dhimbjet, edhe ndërgjegjja bën fjalë për marrëveshjet duke përdorur gjuhën e vet të posaçme, duke i ndenjur besnike terminologjisë së vet; ndërgjegjja rënkon për shkak të dhimbjeve e anktheve që ndien, rropatet për t’i mbetur besnike fjalës së dhënë duke u dhënë vazhdimësi emocioneve të veta në trajtën e një dallgëzimi të pandërprerë. Kur, si një fëmijë, me rënkimet e veta, tërheq vëmendjen, ajo e konsideron veten fatbardhë e të lumtur, kurse atëherë kur nuk mundet ta tregojë hallin e vet, kur nuk gjen dot dikë që t’ia shohë hallin, përpëlitet në dëshpërim.

Ç’bibliotekë e pasur, fletore e shkëlqyer dhe kuti ruajtëse e përsosur që është zemra, e cila është një pasqyrë e shkëlqyer, e aftë për të pasqyruar të vërtetën më të lartë! Por vetëm në sytë e studiuesit që mbërrin në thellësitë e tekstit të saj!..

[1] Sureja A’raf, 172.

[2] El Munavi, fejdul kadir 1/225, 4/399, 5/50; el Axhluni, keshfu’l hafa 2/343.

[3] Sureja A’raf, 172.