A është ndërmjetësimi për falje një e drejtë? Kush dhe në ç’përmasa mund të ndërhyjnë për falje? A mund ta shpjegoni?

Po, shefaati, ndërhyrja për falje, është një e drejtë. Për shefaatin bëhet fjalë në shumë ajete-argumente të Kur’anit dhe në shumë hadithe, porosi profetike e në këtë mënyrë shtrohet qenia e saj si një e drejtë. Ne do të citojmë nga ato ajete dhe hadithe kur t’u vijë vendi. Ne dëshirojmë që të fillojmë duke iu përgjigjur pjesës së dytë të pyetjes, “kush dhe në ç’përmasa mund të ndërhyjnë për falje”. Fundja, përgjigjja që do t’i jepet kësaj pjese, do të jetë, në një mënyrë, edhe shpjegimi i së drejtës së ndërhyrjes për falje.

Profetët, të urtët, njerëzit e shquar të lartësuar shpirtërisht dhe dëshmorët – secili sipas nivelit të vet – mund të bëjnë shefaat në atë nivel që u ka dhuruar Zoti dhe do të bëjnë. Vetëm se edhe në këtë subjekt, përsëri, në majë qëndron i Dërguari i Allahut. Ai i cili zotëron Zgjuarsinë (mençurinë) e Lartë. Ndërsa çdo profet përdor në këtë botë të drejtën e tij të shefaatit të pakufizuar, por të posaçëm vetëm për një përdorim, Ai e ka rezervuar këtë për në ringjallje dhe atje ka për të qenë “kompetenti i Shefaatit të Madh”! Ummeti i tij i quajtur “falenderuesit e mëdhenj”, do të mblidhen nën “Flamurin Profetik” dhe atje çdo njeri do të nderohet sipas pjesës që i përket nga shefaati i bërë prej Profetit në postin e të Përlavdëruarit dhe çdo njeri do të gjejë shpëtim.

Bota është e përkohshme dhe e vdekshme. Edhe shqetësimet e hequra këtu, në një aspekt, konsiderohen si kundërvlerë e mëkateve të kryera. Megjithatë, ka për të ardhur një ditë që njerëzit kanë për t’u shkatërruar pa gjetur dot mundësinë e një veprimi që do t’i shpëtonte dhe kësaj dite ne i themi dita e ahiretit, e jetës së pastajme. Atë ditë, i Dërguari i Allahut do të dalë në shesh me shefaatin, të drejtën e tij për të ndërhyrë për falje, dhe do ta vërë në punë këtë të drejtë që quhet “Ndërhyrja e Madhe”. Gjithsesi, edhe shefaati i tij ka një kufi. Fundja, të gjitha ndërhyrjet do të realizohen vetëm me lejen e Zotit dhe brenda kritereve të vëna prej Tij, gjë që na e thotë edhe ajeti-argument i Kur’anit, “…askush nuk mund të ndërmjetësojë, veç me lejen e Tij…” (Kur’ani, Bakara: 255).

Që kjo është kështu, është mjaft normale dhe e natyrshme, sepse edhe ata që do të ndërhyjnë, mund të sillen në bazë të ndjenjave, mund ta kapërcejnë masën dhe mund të pretendojnë për më tepër mëshirë se mëshira hyjnore, duke marrë një qëndrim të paedukatë para Zotit. Prandaj Zoti ka vënë një peshore, një masë dhe një drejtpeshim. Kush, për kë dhe në ç’masë do të ndërhyjë për falje, është i kushtëzuar nga një miratim hyjnor. Ashtu siç ka një drejtësi dhe drejtpeshim në të gjithë veprimtarinë e Zotit, edhe në kompetencën e ndërhyrjes që do të zbatohet në jetën e pastajme, ka një drejtësi e një drejtpeshim. Po qe se nuk do të ishte vendosur një kufizim i tillë, disa njerëz do ta përdornin shefaatin pa drejtpeshim. Një kompetencë e pakufizuar ndoshta do t’i ngashnjente ndjenjat e tyre, kështu që ata, duke parë disa njerëz duke u djegur me vrull nën flakët e xhehenemit, do ta tepronin në ndërhyrje e do të kërkonin që të gjithë të futeshin në xhenet pa dalluar mohuesin, hipokritin e mëkatarin. Mirëpo një kërkesë e tillë disa herë mund të ishte dhunim i të drejtës së miliona njerëzve.

Nëse shefaati do të lihej në dorë të ndjenjave të personave të tillë, do të ekzistonte mundësia që nga ky shefaat sentimental të përfitonin të gjithë: edhe mëkatari, edhe perversi, edhe qafiri. Dhe kjo do të thotë që, pavarësisht prej të drejtës së përgjithshme të qenieve, t’i tregohet mëshirë edhe mohuesit, qafirit, që bart mëkate sa një mal! Mirëpo qafiri, si rrjedhojë e mohimit, sharjes dhe talljes së të gjitha bukurive, rregullsive dhe urtësive të Zotit në gjithësi, ka kryer një krim në përmasa universale, për çka mëshira për një shpirt të tillë sterrë të zi të nxirë me qindra krime për çdo sekondë të jetës së vet, do të ishte më e madhja mungesë respekti për mëshirën të bërë në emër të saj!

Profeti ynë është shprehur se shefaati i tij është për mëkatarët e mëdhenj: “Shefaati im është për mëkatarët e mëdhenj mes umetit tim”. Ashtu si në çdo çështje, edhe këtu ai është njeriu i ekuilibrit. I gjithë umeti, bashkësia e tij, me shprehjet e Tij gjen qetësi dhe shpreson që të meritojë shefaatin e Tij!

Një ditë, Hallaxhi Mansur, duke e trajtuar këtë hadith, ngashnjehet dhe, duke e kaluar masën, i drejtohet Profetit: “O mbret i profetëve! Pse vure një kufi të tillë dhe nuk u shprehe për të gjithë njerëzit? Po të kishe kërkuar shefaat për të gjithë njerëzit, prapë Zoti nuk do të të kthente prapë dhe do të ta jepte këtë kompetencë!” Dhe Profeti, duke e hequr sarëkun e vet nga koka, ia var atij në qafë dhe i thotë: “Pagoje me kokë tani këtë gjë! A mos pandeh ti se unë atë fjalë e thashë nga vetja?”

Po, ndoshta ashtu siç pati thënë ai personi, nëse i Dërguari i Allahut do të kërkonte që të ndërhynte për të gjithë njerëzit, këtë kompetencë Zoti do t’ia kishte dhënë. Mirëpo ai kishte për Zotin një respekt në përmasa të pakuptueshme për ne. Ai s’thoshte gjë tjetër veç thënies së Zotit të vet dhe kurrë nuk i prekte kufijtë e kompetencës së dhënë.

Në masën e vënë nga Zoti për shefaatin, zë vend edhe kriteri që personat për të cilët ndërhyhet, ta kenë fituar këtë të drejtë. Me të vërtetë, në lidhje me këtë ide, në Kur’an urdhërohet kështu: “E tani atyre nuk u bën më dobi ndërmjetësimi…” (Kur’ani, Mudeththir: 48). Me këtë kuptojmë se ndërhyrja s’është e pakufizuar dhe për këdo. Nuk është kusht që kushdo që të bëjë ndërhyrje për dikë,do të gjejë miratim. Ashtu si në të gjitha gjërat, edhe këtu vullneti hyjnor është fundament.

Me mohimin dhe blasfeminë e tij, mohuesi ka mbetur jashtë kuadrit të ndërhyrjes që në çastin e parë. Askush nuk mund të ndërhyjë për të; edhe sikur të ndërhyjë, s’do të ketë asnjë dobi.

Në Kur’an, Zoti na mëson një lutje dhe aludon aty që të kërkohet e mira: “Zoti ynë, na fal gra dhe pasardhës me të cilët të na ndriten sytë dhe na bëj shembull për të devotshmit!” (Kur’ani, Furkan: 74).

Një kuptim i tillë është shprehje e mbajtjes si diçka e lartë të së mirës dhe përpjekjes për ta arritur atë. Nga Zoti kërkohet kompetenca për shefaat në atë mënyrë që na ka mësuar Ai. Fundja, nëse Ai nuk do të donte të jepte, së pari kërkesën nuk do ta lejonte. Meqë na e dha mundësinë për të kërkuar dhe na mësoi se si duhet të kërkojmë, do të na e japë edhe atë që kërkojmë. Këtë e shpresojmë dhe e presim prej mëshirës së Tij të pafundme. Prandaj edhe është e nevojshme që të kuptohet drejt e veçanta e çështjes që po diskutohet këtu. Kërkesa ndaj Zotit për të na dhënë thjesht një qoshe në xhenet, është tregues i nivelit të ulët të përpjekjes. Kurse Allahu na mëson që kërkesën, ashtu si edhe përpjekjen, t’i kemi të larta, të bëhemi shembull në devocion për të tjerët dhe t’i lutemi Zotit që të na japë kompetencën për të ndërhyrë për të tjerët!

Në një porosi të tij, Profeti ynë thotë: “Allahu do ta pyesë Hz. Nuhun: “A e çove në vend me të drejtë detyrën që të takonte?” Dhe ai profet i madh do të përgjigjet: “Po, o Zot, e çova. Detyrën e kumtimit që ma dhe, e kryeva pa të metë!” Dhe Zoti do t’i kërkojë Hz. Nuhut dëshmitar për këtë. Dhe ai do ta tregojë ummetin e Muhamedit për dëshmitar dhe kur do të pyetet se si mund të bëhet kjo gjë, ai do të përgjigjet: “Ti, o Zot, i bëre ata dëshmitarë për të gjitha ummetet. Dhe ata panë në Libër se Nuhu e ka kryer detyrën e vet. Prandaj edhe unë po i tregoj sot ata si dëshmitarë!”

Ja pra, kështu thoshte ajeti-argument i Kur’anit: “Ne ju bëmë ju një bashkësi të drejtë në mënyrë që të bëheni dëshmitarë për të tjerët si dhe i Dërguari dëshmitar për ju…(Kur’ani, Bakara: 143).

Shefaati është një e drejtë dhe një e vërtetë. Të gjithë njerëzit e mëdhenj do të ndërmjetësojnë brenda kufirit të vënë prej Zotit. Po qe se edhe të qenët dëshmitar do të pranohej, në një kuptim si ndërmjetësim, në këtë kuptim i gjithë ummeti i Muhamedit do të bëjë ndërhyrje e ndërmjetësim.

Ata që e mohojnë shefaatin, s’kanë ç’të fitojnë as në këtë botë, as në tjetrën. Sepse atje Zoti do t’i trajtojë robërit ashtu siç e njohin ata vetë Atë!..