Përgatitja e fëmijës për të nesërmen
Një tjetër çështje që duhet sqaruar në fund, është edhe kjo: Trajtimi i fëmijëve sipas moshës, nivelit, dijeve dhe kulturës duke mbajtur parasysh edhe mjedisin ku rriten e zhvillohen. Njohuritë fetare që duhet t’i japim fëmijës pesë vjeç, duhet t’i zgjedhim me atë metodë që zgjedhim ushqimin me të cilin duhet ta ushqejmë në atë moshë. Njohuritë që do t’i japim fëmijës kur të bëhet shtatë vjeç, do të jenë tjetër gjë dhe, kur të bëhet dhjetë vjeç, tjetër gjë, e kështu me radhë.
Ndërkaq, është edhe një veçori e rëndësishme, sipas së cilës, çdo gjë që do t’ia sugjerojmë fëmijës, duhet të jetë për një periudhë më tej se e tashmja, sepse, sido që të jetë, ai e sheh, e dëgjon dhe e jeton të tashmen. Nga ky këndvështrim, niveli i edukatës që duam të arrijë ne, duhet t’i përkasë të ardhmes së tij.
Hz. Aliu (k.v.) porosit: “Mësojini fëmijët për një kohë më tej se koha juaj sepse ata i përkasin një kohe përtej kohës suaj!” Po qe se ky parim trajtohet nga këndvështrimi i dijes dhe kulturës së përgjithshme, kuptohet se mjaftimi me dijet dhe kulturën aktuale është mediokritet ose, më shqip, do të thotë se, me kohë, tjetri vjen, ju zë e ju kalon, kurse ju mbeteni shumë pas! Trajtimi i këtij parimi nga këndvështrimi i mësimit dhe edukimit e ndihmon edukatorin që, duke e kapërcyer të tashmen dhe duke marrë parasysh periudhat e mëpastajme, të caktojë për fëmijën një vijë në përputhje me to. Kur fëmija të jetë gjashtë vjeç, t’i jepet një edukatë që t’i vlejë për në moshën shtatë vjeç dhe, kur të bëhet shtatë vjeç, të zbatohet për të programi për moshën tetë vjeç.
Si përmbledhje, mund të thuhet kështu: Mësimi dhe edukimi i zbatuar mbi fëmijën gjer më pesë vjeç duhet të vazhdohet shkallë-shkallë gjer në moshën pesëmbëdhjetë vjeç që është mosha mesatare e pubertetit. Po qe se ngriheni e i jepni të riut njëzetvjeçar edukimin që i përket një pesëmbëdhjetëvjeçari, do të thotë t’ia përmbysni çdo gjë që ka përvetësuar ai mbi fenë, besimin dhe moralin.
Po qe se ju ngriheni për t’i dhënë ca gjëra personit që jeni ngarkuar ta mësoni dhe edukoni, pa e kuptuar nivelin e tij shoqëror, mendor e ideor, e largoni atë me ndjenja dhe shpirt nga ju. Po qe se sot, pavarësisht nga një sërë praktikash mësimore e edukative të gabuara, disa të rinj i kanë ndjenjat dhe mendimet ende të shëndosha, kjo është plotësisht një favor i Zotit për ta, ose ata nuk janë zhvilluar ende mendërisht; janë njëzet e pesë vjeç, por, si të ishin dhjetë a pesëmbëdhjetëvjeçarë, ndodhen shumë pas kohës në të cilën jetojnë. Nëse njëri prej këtyre përballet një ditë me një konsideratë të ndryshme fetare, kombëtare apo shoqërore çfarëdo që e kapërcen nivelin e tij, Zoti e ruajttë, tronditja në vlerat e veta dhe dezertimi i tij bëhen të pashmangshme!
Porosia që jep feja në lidhje me edukimin e shkallëzuar të fëmijëve është kështu: Po qe se fëmija e ka të detyruar namazin në moshën pesëmbëdhjetë vjeçare, mësojeni atë qysh në dhjetë vjeç. Kjo ka vlerë edhe për mësimin e fëmijës me agjërim disa vjet para se të vijë në moshën e detyrimit. Të njëjtën gjë mund të mendojmë edhe për specifika të tjera.
Nëse duam që fëmija t’i kryejë pa diskutim dhe plotësisht detyrimet fetare në moshën kur bëhet përgjegjës, përgatitja e tij duhet të fillojë qysh në moshë të vogël. Gjer tani ne e kemi parë shumë herë frytin e kësaj metode, jemi bërë dëshmitarë të kësaj shumë herë.
Në një hadith të përcjellë nga Tirmidhiu, Profeti (s.a.s.) porosit kështu:
“Mësojuani namazin fëmijëve qysh në moshën shtatëvjeçare.”
Po, gjer në atë moshë, fëmija ka mësuar dhe është edukuar nga ju duke u nisur nga shembulli juaj. Pas kësaj, vjen koha kur ai do të mësojë duke vënë në punë arsyen dhe logjikën e vet, domethënë është gati të marrë mësime. Ndërkaq, disa e shohin këtë moment në moshën tetëvjeçare, kurse disa të tjerë, më e shumta, në moshën dhjetëvjeçare. Në moshën kur fillon mësimi i fëmijës, ai duhet trajtuar seriozisht dhe respektuar për t’iu zhvilluar personaliteti.
Profeti porosit: “Ndjenja e turpit është një nga shtyllat e rëndësishme të besimit!” Kurse në një hadith tjetër, porosit: “Ai që s’ka turp, s’ka as besim!” Atëherë, qysh në moshë të vogël duhet të përqëndrohemi mbi brezat që mendojmë t’i rrisim të edukuar e që ta kuptojnë se ç’është turpi, në mënyrë që, kur të vijnë në moshën e pjekurisë, të pajisen me moralin kur’anor.