5 këshilla që Profeti s.a.s dha për mjedisin

 Herë pas here, ne hasim lajme, kërkime dhe gjetje në lidhje me gjendjen e Tokës, çështjet e lidhura me mjedisin dhe mënyrën se si bota ndikohet nga veprimet dhe përpjekjet e njerëzimit. Atëherë detyrohemi të bëjmë zgjedhjet e duhura dhe të vendosim të veprojmë për një çështje që do të sjellë përfitime për mjedisin, për ne dhe ata përreth nesh.

Edhe pse një thirrje e tillë për punë të mirë ka dalë në sipërfaqe në botën e sotme, inkurajimi për mirëqenien e mjedisit tonë është përmendur dhe praktikuar prej kohësh nga Profeti ynë i dashur s.a.s më shumë se 1400 vjet më parë. Në veprimet dhe reagimin e tij ndaj mjedisit, ne mund të nxjerrim përfundimin se ky planet ku po jetojmë është përgjegjësi e jona  për t’u kujdesur për të. Siç transmetohet në një hadith, Ebu Seid el-Khudri r.a. ka transmetuar se Pejgamberi s.a.s. tha,

ُِنَّ الدُّنْيَا حُلْوَ خَضِرَةٌ وَإِنَّ اللَّهَ مُسْتَخْلِفُكُم فِيهَا فَيَنْزُرُ كَيْف تَعْمَلُونَ

“Bota është e ëmbël dhe e gjelbër dhe me të vërtetë Allahu do t’ju vendosë juve si mëkëmbës në të për të parë se si veproni”.

(Sahih Muslim)

Bazuar në këtë hadith, një nga mësimet e shumta që mund të nxjerrim është se Profeti s.a.s tregoi shumë kujdes ndaj mjedisit dhe synonte përkujdesjen dhe mbrojtjen e tij me gjithë zemër. Edhe përmes këtij hadithi na kujton se ne të gjithë jemi mëkëmbës me një detyrë të madhe t’i shërbejmë Allahut s.w.t.  

A ka mënyrë më të mirë për ne që të punojmë drejt kujdesit për mjedisin sesa të ndjekim gjurmët e shembullit tonë më të mirë, Profetit tonë s.a.s?

Këtu janë 5 gjëra që Profeti s.a.s na mësoi për mjedisin.

1. Të ruajmë burimet tona sa më shumë që të jetë e mundur
Ruajtja e burimeve është një praktikë e rëndësishme për të siguruar që burimet që kemi ende mund të mbahen të disponueshme dhe t’i përdorim ato për aq kohë sa të jetë e mundur. Ndërsa popullsia e botës rritet dita-ditës, rritet edhe konsumi i burimeve natyrore që kemi. Është një rritje e natyrshme, por një përpjekje e nevojshme për të ulur efektet e saj për një afat të gjatë. Me praktikën e ruajtjes, jo vetëm që ruan ekuilibrin ekologjik, por gjithashtu mund të çojë në ruajtjen e habitatit dhe ekosistemeve të kafshëve. Praktika e Pejgamberit s.a.s në lidhje me ruajtjen e burimeve tona mund të shihet përmes transmetimeve profetike. Siç transmetohet në një hadith, Enes ibn Malik r.a. ka raportuar,

كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَوَضَّأُ بِالْمُدِّ وَيَغْتَسِلُ بِالصَّاعِ إِلَى خَمْسَةِ أَمْد.

“Pejgamberi s.a.s merrte abdes me një baltë (gjysmë kilogramë ujë) dhe bënte një banjë rituale me një sa’ (dy kilogramë ujë), deri në pesë baltë (dy kilogramë e gjysmë ujë).

(Muttefekun Alejh)

Në këtë hadith të përmendur, vërejmë se si Profeti s.a.s. ishte i kujdesshëm në shfrytëzimin e burimeve natyrore – aq bazike sa uji. Përdorimi i një sasie minimale uji kudo që është e mundur inkurajohet dhe është një qasje pozitive ndaj burimeve tona. 

Shpërdorimi ndikon shumë në mjedis dhe mund të shkaktojë probleme të mëdha për botën dhe banorët e saj. Si i tillë, ruajtja e asaj që mundemi do të ndihmojë në luftimin e humbjeve të panevojshme. Kjo mund të praktikohet edhe në konsumin tonë të ushqimit nëpërmjet përdorimit të përditshëm të energjisë elektrike në pajisjet tona të përdorura dhe emetimeve të karbonit nga materialet e prodhimit. Në fakt, përpjekje të tilla janë një pjesë kyçe e strategjive të ndryshimit të klimës për të reduktuar emetimet e gazeve serrë që kontribuojnë shumë në ngrohjen globale.

2. Praktikoni konsumin e qëndrueshëm sa herë që është e mundur
Me siguri shumica prej nesh kanë dëgjuar për 3R-të; Redukto, Ripërdor, Riciklo. Nëpërmjet këtij kuadri, na kujtohet të përdorim vetëm atë që na nevojitet, të ripërdorim gjërat për të njëjtin qëllim ose qëllim të ri dhe të shndërrojmë mbetjet në produkte të dobishme. Pejgamberi s.a.s. vetë i praktikoi këto qasje të qëndrueshme gjatë jetës së tij. 

Ka disa transmetime se Pejgamberi s.a.s. u pa të riparonte këpucët në vend që t’i hidhte në shikim të parë të grisjes. Pejgamberi s.a.s. gjithashtu qepte rrobat e tij dhe këshillonte shokët e tij që t’i qepnin rrobat me kujdes. Siç transmetohet në një hadith ku ‘Aishia r.a., gruaja e Profetit s.a.s., është pyetur se çfarë Pejgamberi s.a.s. do të bënte në shtëpi. Ajo iu përgjigj pyetësit,

مَا يَصْنَعُ أَحَدُكُمْ فِي بَيْتِهِ، يَخْصِفُ النَّعْلَ، وَيَرْقَعُ الثَّوْبَ، وَيَخِيطُ

“Ai bënte atë që do të bënte njëri prej jush në shtëpinë e tij. Ai ndreqte sandale, arnonte rrobat dhe qepte.”

(El-Adab El-Mufrad)

Siç shihet nga hadithi, ai tregon se edhe njeriu më fisnik në tokë ishte i vëmendshëm në punët e tij dhe në ato përreth tij.
Kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht që ne duhet të përdorim të njëjtat gjëra derisa të konsumohen, por të shohim se si mund të punojmë drejt qëndrueshmërisë. Ne duhet të jemi të vetëdijshëm për gjërat që përdorim, blejmë, shesim, krijojmë dhe konsumojmë. Kjo është e rëndësishme pasi konsumatorët, qeniet njerëzore në përgjithësi, priren të ushtrojnë stres ekstrem mbi planetin dhe burimet e tij. 

Është e rëndësishme për ne që të shikojmë mënyra se si mund t’i përdorim produktet dhe shpikjet tona të qëndrueshme, ato që parandalojnë konsumimin për një periudhë të gjatë. Në fund të fundit, kjo është një praktikë e Profetit tonë të urtë s.a.s. e cila daton shumë vite më parë.

3. Mbillni pemë si mjet për vepra të mira
Pemët dhe bimët, në përgjithësi, shihen në shumë zona të një vendi dhe gjithashtu në shumë pjesë të botës. Pemët njihen se përmirësojnë cilësinë e ajrit dhe ujit duke thithur ndotësit, duke çliruar oksigjen dhe duke reduktuar nivelet e ozonit. Ndihmojnë gjithashtu në uljen e temperaturës së atmosferës duke transpiruar dhe duke siguruar hije për njerëzit dhe kafshët njësoj.  

Mbjellja e pemëve është një akt i dobishëm, që përfiton shumë nivele të ekosistemit dhe ndihmon në ruajtjen dhe kujdesin për mjedisin. Pejgamberi s.a.s. inkurajoi kultivimin e pemëve. Siç transmetohet në një hadith, Enes ibn Malik r.a. ka transmetuar se Pejgamberi s.a.s. tha,

مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَغْرِسُ غَرْساً، أَوْ يَزْرَعُ زَرْعًا، فَيَأْكُلُ مِنْهُ طَيْرٌ أَوْ إِنْسَانٌ، أَوْ إِنْسَانٌ، أَوْ إِنْسَانٌ.

“Nuk ka asnjë prej muslimanëve që mbjell një pemë ose mbjell fara, e pastaj prej saj hanë një zog, një person ose një kafshë, por që konsiderohet si dhuratë bamirësie”.

(Sahih el-Buhari) 

Nëpërmjet hadithit të përmendur, tregon se çdo punë e mirë dhe vepër e dobishme e bërë nga çdo individ do t’i jepet një shpërblim i caktuar. Të tillë janë shembuj të aktiviteteve me ndikim. Mund të shihet me sy të lirë si vetëm një veprim i mbjelljes, por në këmbim, ai sjell përfitime për shumë në planin afatgjatë.
Mund të jetë aq e drejtpërdrejtë sa për mënyrën se si zogjtë, kafshët dhe njerëzimi janë në gjendje të përfitojnë nga plantacioni, si nëpërmjet degëve, lëvores, gjetheve dhe frutave të tij. Nga ana tjetër, ndikimet indirekte do të ishin kujdesi për mjedisin, promovimi i ruajtjes së Tokës dhe vënia në përpjekje e ndërgjegjshme për të siguruar që planeti ku jetojmë të mbetet një shtëpi për shumë njerëz. Akti i mbjelljes së pemëve siç e përmend Pejgamberi s.a.s. konsiderohet si një mjet bamirësie.

4.Kujdesi për kafshët dhe krijesat e tjera të Allahut s.w.t                                                                                                                Ndër përbërësit dhe banorët e rëndësishëm të Tokës, përveç njerëzimit, janë edhe kafshët. Të gjitha kafshët në natyrë kanë role të rëndësishme për të luajtur në ekosistem. Ato bashkëjetojnë dhe balancojnë njëri-tjetrin për të reduktuar ndikimet negative në mjedis dhe adresojnë pa vetëdije çështjet e ndotjes, ngrohjes globale dhe shqetësimeve që shkaktojnë një ndryshim drastik në ekosisteme.
Duke pasur parasysh që kafshët përmbushin rolet e tyre për të ndihmuar në kujdesin dhe shpëtimin e planetit, është e drejtë dhe për ne, si zëvendës në Tokë, të bëjmë pjesën tonë në kujdesin për mjedisin. Një nga mënyrat që mund të na ndihmojë të arrijmë këtë objektiv është kujdesi për kafshët dhe krijimet e Allahut s.w.t. 

Këtë çështje e ka theksuar Pejgamberi s.a.s. Siç transmetohet në një hadith, Ebu Hurejre r.a. transmeton se njerëzit e pyetën Pejgamberin s.a.s. për shpërblimet e shërbimit të kafshëve. Pejgamberi s.a.s pastaj u përgjigj,

فِي كُلِّ كَبِدٍ رَطْبَةٍ أَجْرٌ

“Ka një shpërblim për t’i shërbyer çdo qenieje të gjallë”.

(Sahih el-Buhari)

Përgjigjja e Pejgamberit s.a.s. përmes hadithit të lartpërmendur na tregon se sa e rëndësishme është të shërbesh dhe të kujdesesh për qeniet e gjalla në Tokë – përfshirë kafshët. Kjo mund të arsyetohet me sqarimin e Pejgamberit s.a.s. mbi shpërblimin për kryerjen e veprave të tilla fisnike.

Toka është, në fakt, një organizëm i gjallë dhe brenda saj mban një milion lloje kafshësh, bimësh, organizmash dhe racë njerëzore. Dhe në përpjekjet tona për të treguar kujdesin dhe shqetësimin tonë për kafshët dhe krijimet e tjera të Allahut s.w.t., ne në të njëjtën kohë po tregojmë kujdes për mjedisin dhe Tokën në tërësi. 

Kujdesi për mirëqenien e krijimeve të Allahut s.w.t. ndikon në gjendjen e mjedisit pasi siguron mirëqenien e qenieve të gjalla për të kryer përgjegjësitë e tyre thelbësore për botën ku jetojmë. Jo vetëm që kërkojmë shpërblimet, por kërkojmë edhe një bashkëjetesë paqësore, të ekuilibruar dhe të shëndetshme për njerëzit e kohës sonë dhe për brezat e ardhshëm.

5. Mbani mjedisin të pastër dhe të sigurt
Në ndjekjen e ruajtjes së mjedisit dhe përmbushjes së detyrimeve tona si mëkëmbës në Tokë, mbajtja e mjedisit të pastër dhe të sigurt është pjesë e detyrës. E njohur gjithashtu si higjiena mjedisore, ajo është një pjesë thelbësore e parandalimit dhe kontrollit të infeksionit, duke ruajtur stabilitetin emocional dhe mendor të banorëve, si dhe mirëqenien tonë të përgjithshme dhe promovon produktivitet më të lartë në shumë nivele të ekosistemeve.

Në fakt ka dy anë për të mbajtur mjedisin të sigurt dhe të pastër. Nga njëra anë, ajo përfshin heqjen dhe hedhjen e atyre që janë të pista dhe të dëmshme, ndërsa nga ana tjetër, do të ishte ruajtja e pastërtisë dhe mbikëqyrja e masave të sigurisë të vendosura. Është interesante se Pejgamberi s.a.s. na ka mësuar të jemi pjesë e të dyjave. Siç transmetohet në një hadith, Ebu Hurejre r.a. ka transmetuar se Pejgamberi s.a.s. tha, 

غُصْنَ شَوْكٍ فَأَخَذَهُ، فَشَكَرَ اللَّهُ لَهُ، فَغَفَرَ لَهُ.

“Ndërsa një burrë po ecte përgjatë një shtegu, gjeti një degë me gjemba të një peme rrugës dhe e hoqi atë. Allahu s.w.t. e falënderoi për atë vepër dhe e fali”.

(Sahih el-Buhari)

Me anë të hadithit, Profeti s.a.s. thekson rëndësinë e heqjes së çdo gjëje që mendon se është e dëmshme kur niset në ndonjë rrugë. Një rëndësi e tillë është theksuar krahas shpërblimeve të Allahut duke falënderuar dhe falur të mirën. 

Çdo individ mund të ecë në një shteg dhe të gjejë një çështje që ose ndikon në pastërtinë e rrugës ose mund të dëmtojë potencialisht njerëzit e mëvonshëm që ecin ose lëvizin në të. Por jo të gjithë do të kishin në të vërtetë vullnetin ose aftësinë për të hequr dëmin ose së paku, për të shmangur lënien e shtigjeve të dëmshme gjatë rrugës.

Pavarësisht rritjes së rreziqeve mjedisore dhe mbeturinave, krijimi i një mjedisi të pastër dhe të sigurt është një domosdoshmëri dhe përgjegjësi për të gjithë. Kjo mund të bëhet me përpjekje të vogla ndërgjegjësimi, duke u treguar me shembull dhe duke e bërë atë një prioritet për të gjithë. Duhet pranuar, në fund të fundit, se vendi që po e mbajmë të pastër dhe të sigurt nuk është për askënd tjetër përveç vetes tonë.

Si përfundim, çdo përpjekje e vetëdijshme ka rëndësi.

Çdo person mesatar mund të jetë mikro në krahasim me mbeturinat detare, por dijeni se edhe individë të tillë të vegjël janë të rëndësishëm për t’u kujdesur për mjedisin. Edhe përpjekjet më të vogla mund të kenë ndikim, mund të krijojnë ndryshim dhe mund të ndikojnë në mjedisin përreth. Siç transmetohet në një hadith, ‘Abdullah ibn ‘Umar r.a. ka transmetuar se Pejgamberi s.a.s. tha,  

أَلَا فَكُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ  

“Pa dyshim, secili prej jush është bari dhe është përgjegjës për tufën e tij”.  

(Muttefekun Alejh)  

Nuk ka rëndësi madhësia e problemit në fjalë, por ajo që peshon më shumë janë përpjekjet që ne me vetëdije bëjmë dhe marrim pronësi mbi atë për të cilën jemi përgjegjës. Dhe çfarë mënyre më e madhe për ta lehtësuar këtë se sa nga mënyrat e Pejgamberit s.a.s, të njohura edhe si Suneti i tij, në të cilin kur t’i praktikojmë ato, do të shpërblehemi pa masë, të dashur nga Allahu s.w.t. në masë të madhe dhe duke përmbushur detyrat tona si mëkëmbës në Tokë me përgjegjësi.